Η ανάγκη ανανέωσης των δημοκρατικών θεσμών προκύπτει από την ίδια την ουσία της δημοκρατίας, από τη μορφή της και τη διασύνδεσή της με την πραγματικότητα, από την ανταπόκρισή της στις ανθρώπινες ανάγκες. Στο πρότυπο της διαβουλευτικής δημοκρατίας, βασικό συστατικό είναι η ολοένα και μεγαλύτερη συμμετοχή των πολιτών σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, με συγκέντρωση, ανάλυση αιτημάτων και υποβολή δημιουργικών προτάσεων στην κεντρική εξουσία. Το δημοκρατικό πρότυπο που προτείνει ο συγγραφέας έχει τις ρίζες του στην κλασική δημοκρατία και στην αρχαιοελληνική φιλοσοφική σκέψη, διαποτίζεται από τις ιδέες του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης, ενώ αναζητά τη νέα του μορφή στο σύγχρονο πολιτικοκοινωνικό γίγνεσθαι, ανοίγοντας το δρόμο για μια εποχή αναζήτησης, ελπίδας και προοπτικής. Οι απαντήσεις στα νέα ερωτήματα απαιτούν ένα νέο οικουμενικό τρόπο σκέψης που να αντιδρά σε κάθε λογής ιδεοληπτικούς φραγμούς και αγκυλώσεις, αλλά να είναι ανοιχτός σε φρέσκιες ιδέες, καθώς και στο «καινούργιο» που εμπεριέχει όραμα, προκλήσεις και αποφεύγει τα καθιερωμένα πρότυπα σκέψης.