Αυτό που είναι σαφές για τις φυσικές επιστήμες ισχύει ακόμη περισσότερο στις ανθρωπιστικές επιστήμες. Εδώ, πράγματι, το υποκείμενο αποτελεί αφ’ εαυτού το ίδιο του το αντικείμενο, και η υποκειμενικότητα είναι συγχρόνως κριτής και κρινόμενος· η αμεροληψία καθίσταται δύσκολη. Είναι όμως απολύτως απαραίτητη, ως ιδεώδες της έρευνας. Στην πραγματικότητα, ο ιστορικός, ο κοινωνιολόγος, ο ψυχολόγος έχουν επίγνωση ότι είναι στρατευμένοι· εξάλλου η στράτευση και η μεροληψία τούς επιτρέπουν σε έναν βαθμό να πλησιάσουν το αντικείμενο της έρευνάς τους (το οποίο βρίσκεται κατά κάποιον τρόπο μέσα τους) και να αφεθούν στην έλξη του. Όπως συμβαίνει πάντα με την ιστορία των νεαρών επιστημών, έτσι και η ιστορία της κοινωνιολογίας συνάντησε δυσκολίες. Εν ανάγκη, είναι δυνατόν να διδάξει κανείς στοιχεία μαθηματικών χωρίς να διδάξει την ιστορία των μαθηματικών. Αλλά αυτό δεν μπορεί να συμβεί με τις επιστήμες εκείνες που μέλημά τους είναι να αναλύσουν τον άνθρωπο και την κοινωνία. Ο λόγος είναι ότι στην περίπτωση των επιστημών αυτών ο άνθρωπος μελετά τον εαυτό του. Πρόκειται για το λόγο ενός ιστορικού υποκειμένου αναφορικά με ένα ιστορικό θέμα.Έτσι, η Αναγέννηση και ο Διαφωτισμός δεν ορίζονται μόνο από ορισμένα γεγονότα ή από τις περιπέτειες της ιστορίας του δυτικού πολιτισμού. Ορίζονται, επίσης, από την αντίληψη που οι άνθρωποι εκείνης της εποχής είχαν για την ύπαρξή τους. Οι ιδρυτές της επιστήμης διατύπωσαν τα ερωτήματα που σήμερα είναι και δικά μας, αναλογιζόμενοι την ιστορική τους θέση. Είμαστε κληρονόμοι μιας ιστορίας και πολλών αιώνων θεωρητικής ιζηματογένεσης, που έχουν εγγραφεί στους ίδιους τους όρους: Εθνολογία, που σημαίνει την επιστημονική μελέτη «άλλων» κοινωνιών, και Ανθρωπολογία, που σημαίνει τη μελέτη των κοινωνικών και πολιτισμικών χαρακτηριστικών της ανθρωπότητας στο σύνολό της. Οι ορισμοί αυτοί δεν αποτελούν, βέβαια, παρά μία πρώτη προσέγγιση. Στην εποχή μας, εποχή όπου πρωτόγνωρες κοινωνικές και πολιτισμικές ζυμώσεις απεργάζονται τη διαίρεση της ανθρωπότητας, θα πρέπει να επιστρέψουμε και να θέσουμε εκ νέου στον εαυτό μας τα ερωτήματα που έθεταν ο Montaigne, ο Montesquieu και ο Durkheim.