...ο δόκτωρ Μπεχούντε ήταν ένας ανώνυμος Σαμαρείτης, το αίμα του μεταμορφωνόταν σε ψηφία, σ’ έναν χημικό τύπο, εκφρασμένο στη συμβολική γλώσσα των μαθηματικών, έρρεε μέσα σε μια φιάλη, στην οποία έβαζαν μια ετικέτα, χυμός βατόμουρου, μαρμελάδα φράουλας, η ομάδα αίματος αναγραφόταν στην ετικέτα, ο χυμός αποστειρωνόταν και η φιάλη ήταν έτοιμη προς αποστολή, αεροπορικώς, μακριά, πέρα απ’ τον ωκεανό, εκεί όπου υπήρχε ένα πεδίο μάχης, και πάντα υπήρχε ένα, ένα αθώο τοπίο, φύση, με την εναλλαγή των εποχών, ένα χωράφι με σπορά και συγκομιδή, όπου πήγαιναν οι άνθρωποι πεζή, με οχήματα ή αεροπλάνα, για να πληγώσουν και να σκοτώσουν ο ένας τον άλλον.

Είχαν σώσει τη ζωή τους, μια άχρηστη ύπαρξη, είχαν κουρνιάσει λυπημένοι σε χωριουδάκια, σε οροπέδια και κοιλάδες, σε καταφύγια και αγροκτήματα, ο αέρας καθάρισε απ’ τον καπνό, αφουγκράζονταν τους εκσκαφείς, που εφορμούσαν στα ερείπια, αφουγκράζονταν από μακριά, εξόριστοι από τη Νινευή, τη Βαβυλώνα, τα Σόδομα, πόλεις αγαπημένες, εστίες θαλπωρής, φυγάδες σε καταναγκαστικό παραθερισμό, άφραγκοι τουρίστες, τους οποίους οι ντόπιοι αντιμετώπιζαν με καχυποψία, νοσταλγοί των πατρογονικών τους εστιών.

Ο Γιόζεφ εκτελούσε αυτό που του αναλογούσε με ταπεινότητα και ζήλο. Ήξερε τους ανθρώπους. Ήξερε πώς να τους κερδίζει. Έπαιρνε αποσκευές ανθρώπων, που ενδεχομένως δεν είχαν την πρόθεση να τις δώσουν σε αυτόν. Ήταν αισιόδοξος. Είδε τον Οδυσσέα Κότον. Κιαλάρισε τη βαλιτσούλα, απ’ όπου έβγαινε μουσική. Είπε «Ε, εσύ, μίστερ, εγώ κουβαλήσει». Δεν τον σταμάτησε το τραγούδι, που σχημάτιζε μια μεμβράνη προστασίας γύρω από τον Οδυσσέα, γαντζώθηκε στον ξένο κόσμο, στον Night-andday κόσμο, έπιασε το σκούρο χέρι πάνω στο χερούλι της βαλίτσας, μικρός, ταπεινός, αποφασιστικός, φιλικός, απέναντι στον σκουρόχρωμο γίγαντα, στον Κινγκ Κονγκ, που ορθωνόταν σαν πύργος• ανεξιχνίαστοι είναι οι απόρθητοι, τα αρχέγονα δάση. Η φωνή δεν επηρέασε τον Γιόζεφ, η φωνή του πλατιού, νωθρού και ζεστού ρεύματος, φωνή περίπλοκη, φωνή της μυστικής νύχτας. Όπως οι κορμοί που παρασέρνει το ποτάμι, γλίστρησαν ο ένας κοντά στον άλλο∙ τοτεμικά ζώα στο κέντρο του χωριού... ο Γιόζεφ μυριζόταν γενναιοδωρία, πλησίασε ευγενικά και επίμονα, έβλεπε μια ευκαιρία να βγάλει το ψωμί του, έβλεπε μια μπίρα Night-and-day...

Ίσως γινόταν υπερόπτης, δίχως να θέλει να είναι υπερόπτης, καθώς ήταν νέος, υπερτιμούσε τη νεότητα και κοίταζε κάτω, κοίταζε αυτούς κάτω με γνήσιο ενδιαφέρον, τις χώρες τους, τους βασιλιάδες τους, τα σύνορά τους, τις έριδές τους, τους φιλοσόφους τους, τους τάφους τους, τον συνολικό αισθητικό, παιδαγωγικό, πνευματικό πολτό τους, τους αιώνιους πολέμους και επαναστάσεις τους, έβλεπε κάτω ένα τεράστιο γελοίο πεδίο μάχης, η Γη πάνω σ’ ένα τραπέζι χειρουργείου: κατακρεουργημένη.

Ήταν η χώρα του Γκαίτε, η χώρα του Πλάτεν, η χώρα του Βίνκελμαν, σ’ αυτήν την πλατεία είχε κάνει τον περίπατό του ο Στέφαν Γκεόργκε... Τι κόμιζε αυτός ο ίδιος στη χώρα του Γκαίτε, του Βίνκελμαν, του Πλάτεν, τι κόμιζε αυτός ο ίδιος; Θα ήταν ευαίσθητοι, δεκτικοί ίσως, οι ηττημένοι, θα ήταν σε επιφυλακή, σε εγρήγορση εξαιτίας της συμφοράς, θα είχαν πλήρη επίγνωση, στο χείλος της αβύσσου, εξοικειωμένοι με το θάνατο. Ερχόταν με κάποιο μήνυμα, έφερνε παρηγοριά, ερμήνευε τον πόνο; Επρόκειτο να μιλήσει για την αθανασία, για την αιωνιότητα του πνεύματος, για την άφθαρτη ψυχή της Δύσης, και τώρα; τώρα αμφέβαλλε.

Το ρίσκο ήταν μικρό. Το μόνο που είχε να κάνει ήταν να συμφωνήσει τα κέρδη μισά-μισά με τον οδηγό του βυτίου, να πάει στο γερμανικό πρατήριο, που το ήξεραν όλοι οι φορτηγατζήδες και να ξεφορτώσει μερικά γαλόνια. Καλά λεφτά και σίγουρα. Είχε ανάγκη από χρήματα. Δεν ήθελε να τα παρατήσει έτσι εύκολα. Ήθελε την Κάρλα και ήθελε το παιδί της Κάρλας. Το μητρώο του ήταν πεντακάθαρο. Ήταν τίμιος. Ίσες ευκαιρίες για όλους τους πολίτες. Και για τους μαύρους ίσες ευκαιρίες. Ουάσιγκτον Πράις sergeant in the army. Ο Ουάσιγκτον όφειλε να είναι πλούσιος. Συγκυριακά τουλάχιστον όφειλε να είναι πλούσιος∙ εδώ και τώρα όφειλε να είναι πλούσιος.

Στον δρόμο ήταν τότε ακόμα σωριασμένα τα μπάζα των βομβαρδισμένων σπιτιών. Ο άνεμος σήκωνε σκόνη. Τα ερείπια έμοιαζαν κρανίου τόπος, φάνταζαν εξώκοσμα στο φόντο του δειλινού, ήταν η Πομπηία, το Ερκολάνο, η Τροία, βυθισμένος κόσμος. Ένας μισογκρεμισμένος τοίχος κατέρρευσε. Φρέσκια σκόνη κάθισε σαν σύννεφο πάνω από το τζιπ.

Μια Αμερικάνα δασκάλα κερδίζει –πόσα κερδίζει; – αχ, απείρως περισσότερα από όσα η Γερμανίδα συνάδελφός της στο Στάρνμπεργκ, το φτωχό σκιαγμένο πλάσμα, «Μη δίνεις δικαιώματα, αν βάλεις λίγη πούδρα στο πρόσωπο, θα το παρεξηγούσε ο κύριος εφημέριος, μπορεί ο κύριος επιθεωρητής να το σημείωνε στον ατομικό φάκελο». Η διαπαιδαγώγηση στη Γερμανία είναι μια σοβαρή και ζοφερή υπόθεση, μακριά από τη χαρά της ζωής, στα τσακίδια η κομψότητα, και παραμένει διΆ παντός αδιανόητο το θέαμα μιας Γερμανίδας σε σχολική έδρα, μακιγιαρισμένης, παρφουμαρισμένης, με τις διακοπές της στο Παρίσι, τα εκπαιδευτικά ταξίδια στη Νέα Υόρκη και τη Βοστόνη, στη Μασαχουσέτη, Θεέ μου, να σου σηκώνεται η τρίχα, είμαστε μια φτωχή χώρα και αυτή είναι η αρετή μας.

Οι γραφομηχανές άστραφταν κάτω από τα φώτα νέον, και ο Φίλιππος είχε την αίσθηση ότι τα πληκτρολόγιά τους τον περιγελούσαν: το μέτωπο των γραμμάτων μεταμορφώθηκε σ’ ένα σαρκαστικά χάσκον στόμα, απ’ όπου η αλφάβητος σαν γυμνωμένη οδοντοστοιχία, ορμούσε να τον γραπώσει. Δεν ήταν συγγραφέας ο Φίλιππος; Κυρίαρχος των γραφομηχανών; Ένας ταπεινωμένος κυρίαρχος! Αν άνοιγε το στόμα του, αν έλεγε τη μαγική λέξη, θα άρχιζαν να κροταλίζουν: πρόθυμοι υπηρέτες. Ο Φίλιππος δεν ήξερε τη μαγική λέξη. Την είχε ξεχάσει. Δεν είχε τίποτα να πει. Δεν είχε τίποτα να πει στους διαβάτες εκεί έξω. Οι άνθρωποι ήταν καταδικασμένοι. Αυτός ο ίδιος ήταν καταδικασμένος. Ήταν καταδικασμένος με διαφορετικό τρόπο από αυτόν που ήταν οι διαβάτες. Όμως ήταν κι αυτός καταδικασμένος. Οι συγκυρίες είχαν καταδικάσει αυτόν τον τόπο.

... ονειρεύεται και στο όνειρό του είναι ιδιοκτήτης ενός μικρού ξενοδοχείου, ενός όμορφου ζεστού μπαρ και στην πόρτα του, σ’ ένα στεφάνι από πολύχρωμα λαμπάκια, που θα είναι διαρκώς αναμμένα, θα γράφει ΚΑΝΕΝΑΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΟΣ – αυτό θα ήταν το στέκι του Ουάσιγκτον. Πώς να τους δώσει να το καταλάβουν; Μακριά αυτός στη Γερμανία, μακριά εκείνοι στον Μισισιπή και ο κόσμος είναι μεγάλος και ο κόσμος είναι ελεύθερος, και κακός είναι ο κόσμος και μίσος υπάρχει στον κόσμο, και βίαιος είναι ο κόσμος, γιατί; Επειδή όλοι φοβούνται.

Γυναίκες, γυναίκες ντυμένες στην τελευταία λέξη της μόδας και ανέμελες, γυναίκες με τουπέ και αγοροκόριτσα, γυναίκες στο χακί, θηλυκοί ανθυπολοχαγοί και θηλυκοί ταγματάρχες, έντονα μακιγιαρισμένες έφηβες, πλήθος γυναικών, έπειτα πολιτικοί υπάλληλοι, αξιωματικοί και στρατιώτες, νέγροι και νέγρες, κατέκλυζαν την πλατεία, φώναζαν, γελούσαν, έγνεφαν, οδηγούσαν τα όμορφα αυτοκίνητα, των οποίων ο κινητήρας αντηχούσε το τραγούδι της ευμάρειας, επιδέξια ανάμεσα στα ήδη σταθμευμένα οχήματα. Οι Γερμανοί θαύμαζαν και απεχθάνονταν αυτήν τη σπατάλη πάνω στους τέσσερις τροχούς. Μερικοί σκέφτονταν «Οι δικοί μας έκαναν παρελάσεις». Σύμφωνα με την άποψή τους, το σωστό ήταν να παρελαύνεις σε μια ξένη χώρα αντί να οδηγείς αυτοκίνητο.

Ο Χάιντς δεν θυμόταν καθόλου τον αγνοούμενο στον Βόλγα πατέρα. Μια φωτογραφία που έδειχνε τον πατέρα με γκρίζα στολή δεν του έλεγε τίποτα. Ο Ουάσιγκτον θα μπορούσε να είναι ένας καλός πατέρας. Ήταν ευγενικός, ανοιχτοχέρης, δεν έβαζε τιμωρίες, ήταν γνωστός αθλητής, φορούσε στολή, ήταν με τη μεριά των νικητών, στα μάτια του Χάιντς ήταν πλούσιος και οδηγούσε ένα μεγάλο γκριζογάλανο αμάξι. Όμως το μαύρο δέρμα του αποτελούσε μειονέκτημα, ήταν το εξωτερικό σημάδι του διαφορετικού. Ο Χάιντς δεν ήθελε να διαφέρει από τους άλλους. Ήθελε να είναι ακριβώς όπως τα άλλα αγόρια, και εκείνα είχαν πατέρες με λευκό δέρμα, ντόπιους, που τους αποδέχονταν όλοι.

Η Ενριέτε τού μιλούσε γερμανικά. Δεν καταλάβαινε κι ωστόσο καταλάβαινε τη γλώσσα. Αυτά τα γερμανικά ήταν η μητρική του γλώσσα στην κυριολεξία, ήταν η γλώσσα της μητέρας, πιο παλιά, πιο απόκρυφη από τα καθημερινά, οικεία, κόσμια αμερικάνικα, και η μητέρα έκλαιγε, έκλαιγε στο παιδικό δωμάτιο, θρηνούσε παράξενους ανθρώπους, εξαφανισμένους, λεηλατημένους, απαχθέντες, σφαγμένους, και ο Πρώσο-Εβραίος ανώτατος λειτουργός της κυβέρνησης και η σιωπηλή, εύθραυστη Σάρα-Γκρέτχεν του, μεταχθέντες με ΤΟ ΤΡΑΙΝΟ ΤΟΥ ΑΦΑΝΙΣΜΟΥ, μεταμορφώνονταν στο κρεβάτι ενός άρρωστου παιδιού στη Σάντα Άννα της Καλιφόρνιας, σε φιγούρες από τα γερμανικά παραμύθια των αδελφών Γκριμ...

Η φωνή έλεγε «Η Τεχεράνη». Η φωνή δεν έλεγε Σιράζ. Η φωνή δεν ανέφερε τα τριαντάφυλλα του Σιράζ. Η φωνή δεν έλεγε Χαφέζ. Η φωνή δεν τον ήξερε τον Χαφέζ, τον ποιητή. Για τη φωνή αυτή ο Χαφέζ δεν είχε υπάρξει ποτέ. Η φωνή έλεγε: «Πετρέλαιο». Και πάλι βουητό, βουητό των ήχων, υπόκωφος παφλασμός των συλλαβών, το ποτάμι της Ιστορίας κυλούσε βουερό, ο Γιόζεφ καθόταν στην όχθη του ποταμού, ο γέρος, ο κουρασμένος, ο απόμαχος, λαχταρώντας ακόμη λίγη χαρά στα στερνά του, ακατανόητο ήταν το ποτάμι, ακατανόητος ο παφλασμός, ληθαργικός ο βόμβος των ήχων.

Ο Χάιντς ήταν φωτογραφημένος ως βρέφος. Είχε ανασηκωθεί στο καροτσάκι του και χαιρετούσε. Δεν ήξερε πλέον, ποιον χαιρετούσε, πιθανόν κάποιον ενήλικα∙ το πρόσωπο εκείνο ήταν ο πατέρας του, ο οποίος στεκόταν πίσω από την κάμερα με την οποία είχε τραβηχτεί η φωτογραφία και αμέσως μετά ήταν ο πατέρας που πήγε στον πόλεμο.

Ο αμερικάνικος σταθμός έπαιζε τη θλιβερά υπέροχη μελωδία Ο νέγρικος παράδεισος, του Έλιγκτον. Ο Ουάσιγκτον ήθελε να κλάψει. Καθώς άκουγε τη μελωδία, ένα τραγούδι της πατρίδας από ένα πουτανίστικο δωμάτιο στην ξενιτιά (και ποιος τόπος δεν ήταν ξενιτιά;), ένιωσε όλη την ασχήμια της ύπαρξης. Η Γη δεν ήταν παράδεισος. Η Γη σίγουρα δεν ήταν ο νέγρικος παράδεισος.

...βρισκόταν σ’ ένα σημείο καμπής, ήταν η ώρα του πεπρωμένου, αυτό όμως μόνο στο γενικό του περίγραμμα, σε ατομικό επίπεδο μπορούσες να έχεις τύχη ή ατυχία και η Εμίλια είχε την ατυχία να παραμένει πεισματικά και φοβικά γαντζωμένη στο παρελθόν, το οποίο ψυχορραγούσε παραμορφωμένο, τσαπατσούλικο, κακόφημο και ελαφρώς γελοίο∙ ωστόσο, η γέννηση της νέας εποχής δεν ήταν σε μικρότερο βαθμό πλαισιωμένη από το αλλόκοτο, το τσαπατσούλικο, το κακόφημο και γελοίο. Μπορούσες να ζήσεις από τη μια ή την άλλη πλευρά της ζωής και μπορούσες να πεθάνεις από τη μια ή την άλλη πλευρά του ρήγματος στο χρόνο. «Επίκεινται μεγάλοι πόλεμοι για τη θρησκεία», έλεγε ο Φίλιππος.

...το κίνημα των μποέμ ήταν νεκρό, ήταν ήδη νεκρό όταν κάηκε το Ρομάνισες Καφέ στο Βερολίνο, χτυπημένο από βόμβα, ήταν ήδη νεκρό, όταν ο πρώτος Ες-Ες πάτησε το πόδι του στο καφενείο, για την ακρίβεια, η πολιτική το είχε στραγγαλίσει πολύ πριν έρθει ο Χίτλερ στην εξουσία. Όταν ο Λένιν, ο μποέμ της Ζυρίχης, έφυγε για τη Ρωσία, έκλεισε πίσω του την πόρτα των λογοτεχνικών καφενείων για τους επόμενους αιώνες. Ό,τι απέμεινε μετά τον Λένιν στα καφενεία, ήταν κατά βάση συντήρηση, ήταν εφηβικός συντηρητισμός...